1955-ci ildə Ağdamın Saybalı kəndində anadan olan, 1975-ci ildə ailə qurub və ömür-gün yoldaşını vaxtsız itirən, iki oğul, bir qız anası olan cəsarətli, qorxmaz qəhraman, güclü qadın müharibə meydanlarında döyüşçü, daha sonra isə köçkün şəhərciyində məcburi köçkün kimi həyatına davam edən Quliyeva Şamama İsa qızı ONN media –nın həmsöhbəti oldu.
Şamama xanım, bu yaxınlarda Sizi mediadan “Turan Araşdırma Mərkəzi” ib-nin layihəsi olan “Vətən yaşasın” adlı sənədli filmin çəkilişləri zamanı hazırlanmış xəbərdən gördük. layihə çərçivəsində sizinlə çəkliş ediblər. Bu barədə nə deyə bilərsiniz?
-Bəli, ilk olaraq “Turan Araşdırma Mərkəzi”nə öz təşəkkürümü bildirirəm. Bildirirəm ki, belə bir maraqlı və vacib layihə təşkil edərək Vətənin keşiyində duranları, Vətən uğrunda döyüşən insanları, Vətən uğrunda şəhid olan oğul və qızlarımız haqqında sənədli film çəkib insanlara təqdim edirlər. Bu çox lazımlı işdir. Müharibə hələ bitməyib. Hələ əsas döyüş qarşıdadır. Uşaqlarımız vətənpərvər böyüməlidir.
Məni də axtarıb tapdıqları üçün çox təşəkkür edirəm. Bu tək mənə deyil, ümumiyyətlə Vətən uğrunda döyüşən hər bir Azərbaycan qadınına qarşı böyük diqqədir.
Eyni zamanda mənimdə döyüş yolumu lentə aldıqları üçün minnətdaram. Filmdə zəhmət çəkən hər bir kəsə minnətdaram. Sağ olusunlar.
Müharibə dövrünə qədər ki, həyatınızdan danışardınız…
-Mənim özüm Ağdamın Sayballı kəndində anadan olmuşam. Kənd Təsərrüfatı texnikomunun aqronomluğu 1975 –ci ildə bitirmişəm, məktəbi bitirdikdən sonra müxtəlif vəzifələrdə çalışmışam: aqronom, poçtalyon və s. Müharibəyə getməyim ilk şəhidin gəlməsindən sonra oldu. Məktəbin həyətinə yığışdıq müharibəyə getmək barədə söhbət etdilər, hər evdən bir nəfərin getməsi ilə bağlı söhbət oldu. Mənim yoldaşımda rəhmətə getmişdi, uşaqlarda balaca idi amma mən getdim, əvvəlcə məni götürmədilər. 836 –cı saylı hərbi hissənin bir batalyonun rotasına getdim məni qəbul etmədilər, nə qədər cəhd etdim yenə də götürmədilər. Sora “Qatır Məmməd”in yanına getdim və qab yumağa, yemək pişirməyə kömək etdim bir həftə. Orada qalıb, bir həftə kömək etdikdən sonra inandılar ki, mən bu yoldan geri dönən deyiləm bundan sonra mənə dedilər ki – “Qayıt gəl, yanımızda işlə”. Qayıtdıqdan sonra sıravi əsgər kimi 836 –cı saylı hərbi hissənin 4 -cü rotasında işləməyə başladım. Üç gündən bir post dəyişirdi. Mən ora gedərkən, əvəzimə getmək istəyənlərdə oldu, komandirdə söylədi ki, mən bunu güclə aparmıram amma israrla bildirdim ki, mən getməliyəm. Belə ağır günlərin ağrılı-şirinli günləri, xoş xatirələridə olur. Kənddə heç kim yox idi, bir evə bizi yığmışdılar bir oğlan var idi, gəlib yaxınlaşıb dedi ki – “Bax gör, nə tapmışam… Kətəpəncəri”, məndə dedim ki, Allah evini tiksin, biz burada bilmirik öləcəyik yoxsa qalacayıq sən nə axtarırsan burada? Cavab verib dedi – “Yox, elə kəndi gəzirdim”. Bir həftə orada qaldıq bizi dəyişmədilər, sonra biz çıxıb geri gəldik. Ondan sonra biz bir daha ora getmədik, sonra Gülablı 1992 –ci ilin sentyabrın 4 –də ermənilər tərəfindən alındı.
Üç uşaq anası olaraq döyüşmək istəyi, çətin zamanlarda sizi qorxutmurdumu?
-“Ana Vətən” deyirlər, bala vətən demirlər. Demək ki, Vətən baladan da şirin imiş. Mən bunu çox soralar başa düşdüm, üç azyaşlını evdə qoyub müharibəyə getmək çox çətin idi. Amma yenə də “Ana Vətən”… Mən, Vətəni övladlarımdan üstün tutub getmişəm, qorxsaydım getməzdim.
Ağır döyüşləri necə xatırlayırsız? Bildiyim qədər ilə döyüş yoldaşınız Şahin Hüseynov ağır yaralanarkən onu qospitala apararaq xilas etmisiz…
-Bəli, bizim rotamızda bir neçə yaralı oldu. Ondan başqa bir nəfərində həyatını xilas etmişdim, bir qadının. Əl qranatı atıblar və bu zaman bir neçə nəfər yaralandı. Əsgərlərin yerləşdiyi yerdə çay axırdı Elşən adlı oğlan yaralanmışdı o biri tərəfdən onu götürüb maşına qoyub apardılar. Rəhmətlik Muxtar vardı öz kəndimizdən idi, çox yaxşı, igid oğlan idi. Uşaqları çağırdı və rafı çaydan keçirdilər, Döyüş yoldaşımız Şahini keçirdilər bu tərəfə. Mən də kənddən çıxım deyə, məni maşına mindirdi və qapını örtdü, kimisə buraxmadı. Mən o an elə bildim ki, Şahin ölüb. Baxdım ki, polislərin yastığı, adeyalı vardı. Şahinin rəngi dəyişmişdi, başının altına qoyulan yastıq tamamilə qan içində idi, təmiz yastıqla dəyişdim. O zaman qospital Zəngişalı kəndində yerləşirdi, düşdüm maşından xəbər verdim və xələfə qoyub apardılar. Adını və soyadını o vaxt bilməsəm də onun həyatını xilas etdik, çox şükür hal-hazırda yaşayır və ailəlidir, övladları var. Belə xatirələr çoxdur…
Müharibə zamanı sizdə və dostlarınızda döyüş ruhu necə idi?
-1992 –ci ilin may ayında demək olar ki, ermənilər kəndə girmişdi, keçi cığırı deyilən bir yer var idi. Ermənilər gəlib girmişdilər ora, artıq kəndə daxil olmuşdular. Rəhmətlik Şirin Mirzəyev gəldi, köməyə gələn hər kəs aşağıda dayanmışdı. Elə bil, uşaq atasının arxasıyca necə gedirdisə, bütün əsgərlər onun arxasıyca gedirdi. Keçi cığırı deyilən yerə qədər getdik. Şirin Mirzəyev maşından düşdü, əlinə avtomatı aldı, bir tankda vardı biz onlarla keçdik keçi cığırına və orada dayandıq. Üç gündən bir növbəli dayandıq. Bir gün günorta yeməyimizi yediyimiz yerdə Mircəfər adlı döyüş yoldaşımız gəlib dedi ki, tez dağılın. Ermənilər əl qranatı atdılar amma açılmadı və qaçıb getdilər. Aradan bir xeyli vaxt keçdi, saat 6 –da növbə dəyişməli idi, o zaman möhkəm hücum baş verdi. Biz bilmədik daha o tərəfdə yaralanan oldu ya olmadı, orada olan istər qadın, istər kişi hər biri qəhraman idi. Biz öz gücümüzlə onları geri çəkə bildik lakin mənimlə olan Mircəfər israrla getməyimi istədi çox uzaqlaşmamışdım onlardan, onları qoyub getmək istəmədim aşağıda dayandım, bir neçə Ağdam caamatı gəldi, yığışdıq və artıq dayanın dedilər. O biri postan Mircəfəri çağırdılar, İbrahim adlı bir oğlan idi. Yaralı biri var idi. Mircəfər ölsədə onu atmaq istəmədi, çayı keçdi və qayıdarkən çayı aşağı keçib, xeyli məsafə qət etmişdi lakin gücü çatmayıb, həmin zaman şəhid oldu. Çox igid oğlanlardan biri idi.
Sizin rotada çox şəhid olub?
-Bir gündə “Qazançı” əməliyyatında 4 şəhidimiz olub. Komandirimiz Məmməd Zeynalov, Hümbət, Manaf, Rəcəb. Bir gündə 4 nəfər…
Hansı şəraitdə şəhid oldular?
-“Qazançı” əməliyyatı zamanında baş vermişdi. Onlardan ikisi Sayballı kəndindən idi. Yanlış xatırlamıramsa Manaf leytinat idi, yenicə əsgərlikdən gəlmişdi cavan uşaqdı amma Rəcəb isə məcburi gəlsə idi belə döyüşə bilməzdi çünki qəza nəticəsində ikinci əlil idi. Bir ay deyildi bizimlə bərabər döyüşürdü öz istəyi ilə gəlmişdi elə o zaman şəhid oldu. O gün kəndimizə bir gündə iki şəhid gəldi. Ağdam Qarabağ döyüşlərində ən çox şəhid verib, altı mindən çox. O cümlədən bizim kəndimiz. Ağdam alınan gün Rafiq Sadıqovun başını kəsdilər, Alış Cəfərov Tərtər zonasında şəhid oldu, bizim öz kəndimizdən.Sizinlə bir xoş xatirə bölüşmək istəyirəm, 1992 –ci ilin mayın 10 –da Şüşa əldən-ələ keçir, o zaman hücum edirlər ki, bəlkə Şüşaya kömək olalar. Bir bizim batalyon deyil, bir çox batalyon yardıma gəlmişdi. Nə qədər əsgərlər yerləşmişdi.Bizim kəndimizin gəncləri bilirdilər ki, bu gün orada hücum olacaq. Kimin nəyə gücü çatırsa, ərzaq yardımı edirdilər ki, əsgərlər uzaqdan gəliblər Şirin Mirzəyev də gəlmişdi. Bir həkim var idi, Fəxrəddin adında o zaman Şirin Mirzəyev söylədi ki, bundan sonra nə əməliyyat olsa ikinci batalyonun ərazisinə bu həkimi aparacam çünki bizə burda çörəkdə, çayda verilir. Getdilər və bir neçə kəndi işğaldan azad etdilər Naxçıvanı və bir neçə kəndi. Doğrudur bir neçə yaralılar, şəhidlər oldu amma uğurlu hücum oldu.
Şamama xanım, təşəkkür edirəm zaman ayırdığınız üçün.
– Qızım, məni axtarıb, tapıb, dərtləşdiyiniz üçün şəxsən Sizə və ONN İnformasiya Agentliyinə təşəkkürümü bildirirəm. Sağ olun.
Səidə Seyidova
